Πριν από 25 χρόνια, το Πινατούμπο, ένα ηφαίστειο στις Φιλιππίνες, εξερράγη με εντυπωσιακό τρόπο: «έφτυσε» ένα κυβικό μίλι βράχων και στάχτης και εκτόξευσε 20 εκατ. τόνους διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα. Το αέριο απλώθηκε στον πλανήτη και μαζί με το νερό, το οποίο εξατμίστηκε, δημιούργησε μικροσκοπικούς υδρατμούς που οδήγησαν μακριά από τη Γη την αντανάκλαση του ήλιου. Το αποτέλεσμα ήταν να πέσει η μέση θερμοκρασία του πλανήτη κατά έναν βαθμό Φαρενάιτ για πολλά χρόνια.

Οι ισχυρές εκρήξεις σαν αυτήν του Πινατούμπο το 1991 είναι ένας από τους μεγαλύτερους φυσικούς παράγοντες επιρροής του κλίματος. Ετσι, ερευνητές της ΝΑSΑ και άλλοι επιστήμονες σχεδιάζουν ένα πρόγραμμα ταχείας αντίδρασης για να μελετήσουν την επόμενη μεγάλη έκρηξη. Η επίπτωση που έχει μια έκρηξη του μεγέθους του Πινατούμπο είναι ένα φυσικό ισοδύναμο μιας ιδέας, που υπάρχει επί μακρόν στις παρυφές της επιστήμης: τη γεωμηχανική ή παρέμβαση στην ατμόσφαιρα με στόχο την εσκεμμένη μείωση της θερμοκρασίας στον πλανήτη.

Μία τέτοιου είδους προσέγγιση θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη χρήση αεροσκαφών που πετούν σε μεγάλα ύψη προκειμένου να ψεκάσουν ανάλογα χημικά στη στρατόσφαιρα. Μελετώντας, λοιπόν, την επόμενη μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη, οι επιστήμονες θα μπορούσαν να διαπιστώσουν πώς θα λειτουργούσε ένα τέτοιο σχέδιο διαχείρισης της ηλιακής ακτινοβολίας. «Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν αποφασίσουμε ότι θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε γεωμηχανική», εξηγεί ο Alan Robock του πανεπιστημίου Ρούτγκερς. «Ακόμη όμως κι αν δεν εφαρμόσουμε τη μέθοδο, παραμένει σοβαρό να κατανοήσουμε πώς επηρεάζουν το κλίμα οι εκρήξεις ηφαιστείων», συμπληρώνει.

Η προσπάθεια καταγραφής των επιπτώσεων θα μπορούσε να περιλαμβάνει πτήσεις με αερόστατα μεγάλου υψόμετρου και άλλες μεθόδους που συγκεντρώνουν στοιχεία για μια έκρηξη αμέσως μόλις αυτή λάβει χώρα αλλά και για αρκετά χρόνια αργότερα. Η ιδέα έχει λάβει νέες διαστάσεις επειγόντως τα τελευταία χρόνια, από όταν άρχισαν οι εκρήξεις στο όρος Αγκούνγκ στο Μπαλί. Η τελευταία μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου σημειώθηκε το 1963 και αν η ισχύς του είναι παρόμοια αυτή τη φορά, θα μπορούσε να διοχετεύσει τόση ποσότητα διοξειδίου του θείου τόσο ψηλά στην ατμόσφαιρα, ώστε να προκαλέσει μια μετρήσιμη μείωση της θερμοκρασίας. Μια τεράστια έκρηξη θα μπορούσε επίσης να καταστρέψει προσωρινά το στρώμα του όζοντος, το οποίο επίσης θα έπρεπε να μελετήσουν οι επιστήμονες.

Πάντως, δεν είναι μόνο η ισχύς που παίζει ρόλο, αλλά και η κατεύθυνση. Για παράδειγμα, η έκρηξη στο όρος της Αγίας Ελένης στην Ουάσιγκτον το 1980 είχε παρόμοια δύναμη αλλά οι συνέπειες για το κλίμα ήταν περιορισμένες, επειδή η στάχτη και το αέριο απελευθερώθηκαν πλευρικά και όχι προς την ατμόσφαιρα.

Αξίζει να δείτε:

• Οι ηφαιστειακοί ανεμοστρόβιλοι

• Τι είναι η καταιγίδα Pyrocumulonimbus; Γιατί θα μας απασχολήσει στο μέλλον;

• Η χρονιά που δεν ήρθε το καλοκαίρι. Τι συνέβη το 1816 όταν χιόνισε Iούνιο, οι καταιγίδες «βούλιαξαν» την Ευρώπη και η Ελλάδα είχε μηδενικές θερμοκρασίες…