Γενικά

Το κλίμα της Ελλάδας είναι τυπικά μεσογειακό με σχετικά θερμά και ξηρά καλοκαίρια με πολύ μεγάλες περιόδους ηλιοφάνειας. Ωστόσο, ακόμα και μέσα στα πλαίσια του
μεσογειακού κλίματος, η Ελλάδα έχει το σπάνιο χαρακτηριστικό να παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία επιμέρους κλιματικών τύπων. Αυτό οφείλεται στη γεωγραφική διαμόρφωση της, δεδομένου ότι διαθέτει στον ηπειρωτικό της κορμό μεγάλες οροσειρές (Πίνδου, Ροδόπης) αλλά και μεμονωμένους ορεινούς όγκους ακόμα και στα μεγάλα νησιά (Κρήτη, Εύβοια) ενώ βρέχεται και από τη θάλασσα. Ένα πρόσθετο χαρακτηριστικό είναι η εναλλαγή ορεινών όγκων, πεδιάδων και ακτών σε αποστάσεις λίγων χιλιομέτρων.

Όλα αυτά τα στοιχεία συντελούν στο να είναι γενικά πιο δροσερά τα καλοκαίρια στη χώρα μας. Επίσης οι υψηλές θερμοκρασίες τους καλοκαιρινούς μήνες μετριάζονται από την επίδραση της δροσερής θαλάσσιας αύρας στις παράκτιες περιοχές καθώς και από τους ετησίες (μελτέμια) στην περιοχή του Αιγαίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε περιπτώσεις που η κυκλοφορία των συστημάτων της δυτικής Ευρώπης είναι τέτοια που ευνοεί την έλευση θερμών αερίων μαζών από την Αφρική για αρκετές ημέρες προς την περιοχή μας, αναιρεί τις παραπάνω ευνοϊκές συνθήκες και οδηγεί σε συνθήκες καύσωνα.

Χαρακτηριστικά καυσώνων στην Ελλάδα

Γενικός ορισμός επεισοδίου καύσωνα δεν υπάρχει αφού η παράμετρος της θερμοκρασίας εξαρτάται κυρίως από το γεωγραφικό πλάτος. Ωστόσο, για τη χώρα μας, ένα κατώφλι
θερμοκρασίας αποτελεί η τιμή των 39oC με την προϋπόθεση να παρατηρηθεί σε ευρεία περιοχή και να καταγράφονται τιμές μεγαλύτερες ή ίσες των 39oC για τουλάχιστον 3 ημέρες. Επίσης να καταγράφονται υψηλές ελάχιστες θερμοκρασίες (260 -30oC) κάτι που είναι αναπόφευκτο σε επεισόδια 4-5 ημερών και πάνω.

Σε αυτά τα πλαίσια, η εκδήλωση επεισοδίων καύσωνα στη χώρα μας είναι πολύ πιθανή το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Πάντως, έχουν καταγραφεί και επεισόδια τέλη Μαΐου – αρχές Σεπτεμβρίου. Να επισημάνουμε ότι δεν παρατηρούνται επεισόδια κάθε καλοκαίρι δεδομένου ότι αυτό έχει να κάνει με τη γενικότερη κυκλοφορία των αερίων μαζών στο βόρειο ημισφαίριο και τη θέση του αεροχείμαρου.

Αναλύοντας τα επεισόδια καύσωνα από το 1987 μέχρι σήμερα (1987, 1998, 2000, 2001, 2007, 2010, 2012, 2017, 2021) παρατηρούμε ότι συνήθως έχουν διάρκεια γύρω στις 10 ημέρες και μάλιστα τα έτη 2007 και 2021 έχουν διπλή εμφάνιση.

Καύσωνας 28 Ιουλίου – 5 Αυγούστου 2021

Το φετινό επεισόδιο καύσωνα για το οποίο το Εθνικό Μετεωρολογικό Κέντρο της Ε.Μ.Υ. εξέδωσε έκτακτο δελτίο επικίνδυνων καιρικών φαινομένων από 26/7/2021 και η χώρα ήταν σε πορτοκαλί επίπεδο από 27/7/2021 και σε κόκκινο επίπεδο από 28/7/2021, είχε ως κύριο χαρακτηριστικό τη διάρκεια. Ωστόσο δεν έλειψαν και οι ακραίες τιμές. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η πρώτη ανάλυση και σχολιασμός των μετεωρολογικών δεδομένων που συλλέχθηκαν από τους σταθμούς του δικτύου της ΕΜΥ.

Επιλέχθηκε η μελέτη να παρουσιαστεί σε δύο χρονικά διαστήματα. Το πρώτο αναφέρεται στις πρώτες μέρες του καύσωνα τον μήνα Ιούλιο και το δεύτερο στο μήνα Αύγουστο. Χρησιμοποιήθηκε η κλιματική βάση δεδομένων της ΕΜΥ όπου είναι αποθηκευμένες μεγάλες χρονοσειρές μετεωρολογικών δεδομένων από το 1955 έως και σήμερα.

Η μελέτη χωρίζει το κύμα καύσωνα των εννέα ημερών σε δύο φάσεις, η πρώτη από 28-31 Ιουλίου και η δεύτερη από 1-5 Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης σημειώνονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες, αλλά οι μέγιστες παραμένουν κάτω από τα ρεκόρ του Ιουλίου. Οσο περνούν οι μέρες, οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, με αποτέλεσμα το πρώτο πενθήμερο του Αυγούστου (δεύτερη φάση του καύσωνα) οι μέγιστες θερμοκρασίες να ξεπεράσουν ή να πλησιάσουν σε αρκετές περιοχές τις απολύτως μέγιστες θερμοκρασίες για τον Αύγουστο.

Πολύ υψηλές θερμοκρασίες και ρεκόρ μεγίστων Αυγούστου καταγράφηκαν κυρίως στην ηπειρωτική χώρα και συγκεκριμένα στους μετεωρολογικούς σταθμούς Σερρών (43,4 βαθμοί Κελσίου φέτος τον Αύγουστο έναντι 43,3 βαθμών απολύτως μέγιστη), Θεσσαλονίκης (40,5° C έναντι 40,4° C), Αστρους (45° C έναντι 42,2° C), Λαμίας (45,4° C έναντι 43,8° C), Ελληνικού (43° C έναντι 41,8° C), Ελευσίνας (44,8° C έναντι 43,5° C), Αργους (46,3° C έναντι 43,2° C), Καλαμάτας (43,2° C έναντι 41,4° C) και Ν. Φιλαδέλφειας (45,3° C έναντι 43,6° C).

Πολύ υψηλές θερμοκρασίες καταγράφηκαν τον Αύγουστο και στη Λάρισα, 44° C ισοφάριση της απολύτως μέγιστης θερμοκρασίας, στην Αγχίαλο (42,2° C), στην Τανάγρα (42,8° C) και στο Τατόι (42,6° C), παρότι δεν ξεπεράστηκαν οι καταγεγραμμένες ανώτατες θερμοκρασίες για τους συγκεκριμένους σταθμούς (44° C, 43,7° C, 43° C αντίστοιχα).
Στα νησιά, όπως καταγράφει η μελέτη της ΕΜΥ, μόνο στον μετεωρολογικό σταθμό Σάμου ξεπεράστηκε η προηγούμενη απολύτως μέγιστη τιμή, φτάνοντας στις 3 Αυγούστου τους 41,4 βαθμούς Κελσίου, ενώ το ρεκόρ Αυγούστου ήταν 41 βαθμοί. Στα νησιά καταγράφηκαν πάντως αυτές τις ημέρες υψηλότατες θερμοκρασίες, όπως στη Λέσβο και στην Κάρπαθο από 39,8° C, στη Ζάκυνθο 39° C και στη Σούδα 40,2° C.

Συμπεράσματα

Οι παρατηρηθείσες μέγιστες τιμές θερμοκρασίας ήταν γενικά πολύ υψηλές. Οι απολύτως μέγιστες τιμές ξεπεράστηκαν μόνο το μήνα Αύγουστο στο ηπειρωτικό τμήμα της χώρας και συγκεκριμένα στους ΜΣ Σερρών, Θεσσαλονίκης, Άστρους, Λαμίας, Ελληνικού, Ελευσίνας, Άργους, Καλαμάτας και Ν. Φιλαδέλφειας. Αντίθετα, στα νησιά, με μοναδική
εξαίρεση το ΜΣ Σάμου, δεν ξεπεράστηκαν οι απολύτως μέγιστες τιμές θερμοκρασίας. Κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου επεισοδίου καύσωνα (9 ημέρες), οι μέγιστες και οι
ελάχιστες θερμοκρασίες αυξάνονταν σταδιακά όπως γίνεται συνήθως. Μάλιστα τις τελευταίες 3 ημέρες, οι ελάχιστες τιμές θερμοκρασίας κατά τόπους έφτασαν και ξεπέρασαν
τους 29οC. Τέλος πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στις 4/8/2021 εκδηλώθηκε η μεγάλη πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη.

Για  να δείτε ολόκληρη τη μελέτη επισκεφθείτε στον ιστότοπο της ΕΜΥ